Mlekiem i miodem

Róg Afryki pustoszy najgorsza susza od 60 lat. Deszcz widziano w tych stronach ostatni raz jakieś 20 miesięcy temu, a synoptycy przekonują, że przed wrześniem nie spadnie ani jedna kropla wody. Głód dotyka już ponad 12 mln ludzi, niedożywionych jest aż połowa wszystkich pięciolatków. W samej tylko Somalii, co miesiąc 15 tys. osób ucieka ze wsi przed pewną śmiercią. Jeszcze przed kryzysem, duża część pasterzy wyprzedawała większość swoich zwierząt, bo nie byli w stanie utrzymać dużych stad – dziś są za małe, żeby można było z nich żyć.
Jest jednak takie miejsce, gdzie podobne doświadczenia sprzed kilku lat dały mieszkańcom sporo do myślenia. I mocno zmieniły ich styl życia.

ONZ ma na dniach ogłosić pierwszą od 1992 r. klęskę głodową w regionie (Fot. Roberto Schmidt/AFP)

Cztery lata temu, wielu mieszkańców dystryktu Kajiado, jakieś 100 km na południe od kenijskiej stolicy Nairobi, myślało, że świat się kończy.
– Miałem ponad dwieście krów – wspomina Ezekiel ole Kiai – Ale wszystkie padły podczas tamtej suszy.
Brak deszczu dał się wtedy we znaki całej Kenii, ale dla zamieszkujących ją Masajów był wręcz katastrofalny: z głodu padło 70 proc. ich krów. A Masaj bez krowy, to już nie Masaj.
Półkoczownicze plemię to wręcz archetyp pasterskiej społeczności. Jego członkowie wierzą, że to bóg dał im bydło i mają obowiązek się nim opiekować (pierwotna wersja mówiła wręcz, że są jedynymi, którzy mają do tego prawo, co usprawiedliwiało krwawe wyprawy łupieżcze na sąsiadów). Podstawą ich diety jest mleko, ale zużywają go na swoje potrzeby stosunkowo niewiele, więc tuczą się na nim cielaki, z których wyrastają potem wielkich rozmiarów krowy. Często upuszcza im się trochę krwi, która – zmieszana z mlekiem – jest świetnym źródłem protein, ale same zwierzęta zabija się na mięso stosunkowo rzadko. W hodowli a la Masaj idzie o ilość – im większe masz stado, tym sam jesteś większy we własnym stadzie.

Dlatego wydarzenia sprzed kilku lat były takie dramatyczne.
– Bez zwierząt, ludzkie ego jest zdruzgotane – wyznaje szczerze inny poszkodowany w tamtym czasie, Larinkoi ole Kone. Z jego 70 krów, pamiętną suszę przeżyły tylko 3. Mężczyzna dramatycznie poszukiwał sposobu, w jaki mógłby wyżywić swoje dwie małżonki i dziesiątkę dzieci. I znalazł: pasieki.
Lokalna organizacja pozarządowa rozwijała akurat program pszczelarski. Warunki są – większość kwiatów, które kupujemy w Europie, pochodzi właśnie z Kenii. Wcześniej próbowano już Masajów przekonywać do urozmaicenia zajęć, ale dumni pasterze gardzili wszystkimi propozycjami. Jednak, kiedy głód zajrzał im w oczy, szybko zmienili zdanie.

Teraz Kajiado płynie nie tylko mlekiem, ale i miodem (Fot. Peterson Githaiga/Daily Nation)

Zaczęło się skromnie. Pierwsza grupka chętnych dostała kilka uli i podstawowe przeszkolenie. Na początku nie mieli nawet żadnych strojów ochronnych, więc chodzili zbierać miód tuż przed wschodem słońca, kiedy pszczoły są rzekomo bardziej otępiałe. Co i tak nie uchroniło ich przed setkami użądleń. Nie mieli tej przewagi, co ich konkurencja – mangusty.
– Pierdzą – podsumowują krótko Masajowie.
Mangusty mają mistrzowską taktykę. Po prostu puszczają gazy dookoła ula, a gdy pszczoły zostaną przepłoszone, dobierają się do miodu. Problem złodziei rozwiązały dopiero specjalne zatrzaski, których zwierzęta nie potrafią otworzyć.

Pomysł chwycił. Okazało się, że zbierany co trzy miesiące miód doskonale sprzedaje się w stolicy. Dziś pszczelarstwem zajmuje się ponad 600 Masajów w całym regionie. Zarobki zupełnie przerosły ich oczekiwania, więc nie oszczędzają, tylko wydają wszystko na to, co ich zdaniem najważniejsze – edukację dzieci i… krowy.

No. Ale polskiego czytelnika to nie interesuje.

Konstytucja? Jaka konstytucja?

Podsumowanie tygodnia znowu spóźnione o jeden dzień. Przepraszamy, zapraszamy.

1. No, tata obalił rząd, to teraz sobie wystartuję w wyborach

W zeszłym tygodniu pisaliśmy o tym, że Sandra Torres de Colom, żona prezydenta Gwatemali, chce po jesiennych wyborach zająć miejsce męża. Ale jest drobny szczegół: konstytucja latynoskiego kraju zabrania kandydowania “krewnym do czwartego pokolenia urzędującej głowy państwa”. W związku z czym Sandra przekonuje, że… przecież jest żoną, a nie krewną. Dział Zagraniczny chciał nawet sugerować rozwód, ale prezydent Álvaro Colom stanowczo odrzucił taką możliwość. “Stanowczo” oznacza “na kilka dni” – w tym tygodniu para ogłosiła, że jednak poświęci małżeństwo dla politycznej kariery Sandry.
– Rozwodzę się z mężem, ale biorę ślub z ludem! – ogłosiła (jeszcze) Pierwsza Dama, z trudem hamując łzy.

Dział Zagraniczny się wzrusza. Szczerze. Zwłaszcza, że Sandra jest już trzecią z rzędu panią Colom, a wcześniej brała już jeden rozwód z innym mężczyzną.

Po prawej obecny prezydent, po lewej być może przyszły. Madonna już ćwiczy “Nie płacz po mnie, Gwatemalo” (Fot. Moises Castillo/AP)

Przeciwnicy polityczni (eks)małżeństwa Colomów oczywiście podnoszą alarm, że to niedopuszczalne kpiny z prawa. O tym, czy Sandra może ubiegać się o najwyższe stanowisko w państwie, ma ostatecznie rozstrzygnąć Trybunał Konstytucyjny. Ten sam, który już w 1989 r. zabronił startu w wyborach innej Pierwszej Damie: Raquel Blandón (jej mąż, Vinicio Cerezo, był prezydentem w latach 1986-1991). No, ale Raquel wówczas rozwodu nie brała…

Co jeszcze ciekawsze, Sandra nie jest jedyną potencjalną kandydatką w tegorocznych wyborach, której start byłby sprzeczny z konstytucją. Do Pałacu Prezydenckiego chce się wprowadzić też Álvaro Arzú (który był już raz głową państwa, a ustawa zasadnicza Gwatemali zabrania reelekcji), Harold Caballeros (pastor ewangeliczny: prawo nie pozwala na start “kapłanom religijnym”), Zury Ríos, której ojciec rządził jakiś czas jako dyktator po zamachu stanu z 1982 r. (konstytucja odrzuca możliwość kandydowania krewnych osób odpowiedzialnych za przewroty) oraz Eduardo Suger (który urodził się w Szwajcarii, więc nie jest jasne, czy spełnia warunek bycia “Gwatemalczykiem z pochodzenia”).

Patrząc na to wszystko, informacja że Leonel Fernandez – prezydent Dominikany – chce w przyszyłym roku kandydować na trzecią kadencję, mimo że (tak, zgadliście) konstytucja tego zabrania, to mały pikuś.

Dział Zagraniczny przewiduje ciekawą polityczną telenowelę.

2. Samozatrudnienie

Można olewać prawo, żeby zdobyć władzę, a można je też olewać, żeby tej władzy nie stracić. Jak w Somalii.
W kraju, który od 1991 r. jest de facto czarną dziurą na mapie świata, trudno wyłonić rząd w normalny sposób. Dlatego obecny powstał w ramach porozumienia pomiędzy różnymi frakcjami w państwie (czy raczej jego części) i pod czujnym okiem Unii Afrykańskiej, ONZ i USA. Miał działać do sierpnia tego roku. Ale już wiadomo, że będzie istnieć dłużej.
– Potrzebujemy więcej czasu, żeby przywrócić bezpieczeństwo – powiedział w niedzielę Mohamed Mohamud Boon, somalijski Minister do spraw Konstytucji (sic!), ogłaszając, że wraz z kolegami postanowił sobie przedłużyć umowę o pracę jeszcze na rok.
Rząd mógł wziąć przykład z parlamentu (również nie pochodzącego z wyborów), który w lutym zagłosował, że przesuwa sobie koniec kadencji o trzy lata.

Dział Zagraniczny mówi: słusznie! W kraju targanym wojną domową warto dbać o już istniejące etaty. ZUS się sam nie opłaci.

A, no i są też doniesienia, że do Somalii wkroczyły pierwsze oddziały kenijskie, żeby pomóc rządowi z Mogadiszu w walce z islamistami kontrolującymi południe kraju. Nairobi na razie oficjalnie tej informacji nie potwierdza, ale gdyby okazała się prawdą (a wiele na to wskazuje), to byłby pierwszy w historii przypadek interwencji tego państwa w Somalii (w Mogadiszu walczą też żołnierze z Ugandy i Burundi, ale w ramach misji Unii Afrykańskiej).

3. Sezon na zamachy

W ogóle w Afryce jest obecnie bardzo gorąco. Albo tak przynajmniej wygląda. Dział Zagraniczny informował już o bardzo dziwnej próbie zamachu stanu (do dziś nie wiadomo, kto się zamachnął) w Demokratycznej Republice Konga i próbie zabicia przywódcy Madagaskaru.
Tymczasem w zeszłym tygodniu rząd w Senegalu również ogłosił, że pojmał “komando”, które miało rzekomo przygotowywać się do puczu. Szybko też ogłoszono, że rebelianci mają powiązania z opozycją. Która z kolei jeszcze szybciej oskarżyła służby prezydenta Wade o prowokację. I wydaje się, że miała rację: w czwartek aresztowani zostali zwolnieni z braku dowodów.

Szykuje się ciekawa wiosna na południe od Sahary.

4. Za kanapki czapa

Ostatnia w tym tygodniu wiadomość z Afryki będzie dotyczyć innego aresztowanego: Freda. Pawiana z RPA.
Jeżeli ktoś z czytelników miał okazję odwiedzić Kapsztad, a konkretnie Przylądek Dobrej Nadziei, to z pewnością zauważył grasujące małpy, które wymuszają na turystach jedzenie, a czasem po prostu je bezczelnie kradną. Jedna z nich – Fred właśnie – zyskała sobie szczególnie złą reputację. Pawian był coraz bardziej agresywny, demolował samochody, atakował turystów, kilkoro osób poważnie poturbował. Więc został pojmany i czeka go kara śmierci. Serio: chcą go uśpić. Za kanapki.

5. Sprawiedliwość inaczej

Nie wiadomo z kolei za co policja w Brazylii chciała zabić 14-letniego chłopca z Manaus. Na nagraniu, które ujawniły w tym tygodniu media i które wzburzyło cały kraj, widać, jak jeden z policjantów strzela nastolatkowi w klatkę piersiową z odległości dwóch metrów.
Jak się okazuje, sytuacja miała miejsce w sierpniu zeszłego roku, ale nagranie z kamery przemysłowej długo pozostawało nieznane, bo rodzina chłopca bała się zemsty ze strony policji. Wideo wyciekło teraz, bo zarówno nastolatek (który cudem przeżył), jak i wszyscy jego krewni zostali objęci programem ochrony świadków.

Dział Zagraniczny odwiedzał kiedyś swoją własną rodzinę w Brazylii, kiedy w Sao Paulo doszło do ogromnej strzelaniny pomiędzy dwoma ekipami. Po jednej stronie ulicy strzelała policja. A po drugiej ogniem odpowiadała… policja.
Stróże prawa 1 – Zdrowy rozsądek 0.

6. Senat pozwala

Tymczasem w piątek, Senat w Meksyku znowelizował prawo karne, dzięki czemu od tego tygodnia zdrada małżonka już nie jest przestępstwem. Na co sami Meksykanie reagują pytając: “A była?!”.

7. Żona nie dla emeryta

I tym sposobem zataczamy koło, bo skoro podsumowanie zaczęliśmy od małżeństw i kruczków prawnych, to tym samym skończymy.
Kambodża wprowadziła ograniczenia dla zagranicznych mężczyzn, którzy chcieliby się ożenić z miejscowymi dziewczynami. Konkretnie, to zabroniła tego panom, którzy są po pięćdziesiątce. A jakikolwiek młodszy obcokrajowiec musi się teraz w urzędzie wykazać dowodem, że zarabia przynajmniej 2,5 tys. dolarów miesięcznie (czyli kilkakrotnie więcej, niż wynosi średnia pensja w Kambodży). W przeciwnym wypadku, zgody na sakrament nie dostanie.
– To nie wygląda dobrze, kiedy widzi się młodą Kambodżankę ze starszym obcokrajowcem – wypalił bez ogródek rzecznik prasowy rządu.
Co ciekawe, zakaz nie obejmuje starych Kambodżan, którzy chcieliby się ożenić z młodą właścicielką obcego paszportu.

Premier kraju, Hun Sen, ma 60 lat. I jest brzydki. Ale to na marginesie.

Nie będzie obcokrajowiec kobiet nam łajdaczył! (Fot. EPA)

Generalnie starszy pan nie pierwszy raz pokazuje, że prawa kobiet średnio mu leżą na sercu. W 2007 r. wsławił się publiczną deklaracją, że jego adoptowana córka okazuje się być lesbijką, więc właśnie wykreśla ją z testamentu.

Drogie panie: emigracja. Dział Zagraniczny zaprasza.

No. Ale to polskiego czytelnika nie interesuje.

Na rewolucję dobra spódnica

W pierwszym tygodniu marca, Dział Zagraniczny przyglądał się, jak władza w różnych częściach świata podchodzi do kwestii ubioru.

1. Zamach stanu, albo i nie

Wszyscy patrzą na Libię, a tymczasem na południe od Sahary mijający tydzien przyniósł nam aż dwa zamachy stanu. Albo coś w podobie.

W Demokratycznej Republice Konga atak miał miejsce podczas pisania ostatniego podsumowania tygodnia – w zeszłą niedzielę. Zorganizowana grupa mężczyzn przeprowadziła dwa równoczesne ataki, wdarła się na teren Pałacu Prezydenckiego i na tym się z grubsza skończyło. W ostrej walce zginęło 6 żołnierzy, ale reszta zdołała położyć trupem kilkunastu napastników, a 8 schwytać żywcem. Pewnie pomógł im fakt, że rebelianci byli uzbrojeni w zaledwie kilka karabinów, a cała reszta miała tylko maczety. Zresztą, nawet gdyby zdołali opanować teren przed przybyciem większej liczby sił rządowych, to i tak pożytek byłby z tego niewielki: prezydenta Kabili nie było akurat w domu.
Od zajścia mija już tydzień, a wciąż nie wiadomo, o co tak naprawdę chodziło. Ministerstwo Informacji DRK najpierw twierdziło, że to zamach stanu. W połowie tygodnia się z tego wycofało, nie podając jednak żadnego innego wyjaśnienia. Żadne ugrupowanie w Kongu jak do tej pory nie wzięło odpowiedzialności za wydarzenia z ostatniej niedzieli.
Media spekulują, że być może za wszystkim stoi Jean-Pierre Bemba, rywal Kabili w ostatnich wyborach prezydenckich, obecnie na wakacjach w Europie na koszt Międzynarodowego Trybunału Karnego, w którym jest oskarżony o zbrodnie przeciw ludzkości, których Bemba miał się rzekomo dopuścić na gościnnych występach w Republice Środkowej Afryki. Jednak, zdaniem analityków, gdyby atak naprawdę przeprowadziło jego ugrupowanie Mouvement pour la Liberation du Congo, to na pewni nie przeprowadziłoby go kilkunastu amatorów z maczetami.

Tymczasem w czwartek, z życiem prawie pożegnał się prezydent Madagaskaru, Andry Rajoelina. Gdy wieczorem limuzyna odwoziła go do domu w Antananarivo, stolicy kraju, ktoś zdetonował bombę ukrytą na drodze. Zamachowcy odpalili jednak ładunki w złym momencie, a prezydencki konwój ruszył do ucieczki. Gdy żołnierze pojawili się później na miejscu, żeby zbadać okoliczności ataku, odkryli resztki materiałów wybuchowych i długi na ponad 150 metrów kabel, za pomocą którego nieznani dotąd sprawcy przeprowadzili atak z bezpiecznej odległości.
To nie pierwszy raz, kiedy przywódca Madagaskaru jest atakowany podczas przejażdżki. W grudniu 2009 roku ostrzelano jego samochód, ale jak do tej pory, tożsamość zamachowców nie jest znana.
Andry Rajoelina nie powinien się jednak dziwić, że są w kraju ludzie, którzy za nim nie przepadają. Ten były prezenter radiowy sam obalił urzędującego prezydenta w zamachu stanu ponad 2 lata temu. Marc Ravalomanana zbiegł wówczas za granicę, a przez czwartą największą wyspę świata przetoczyła się fala zamieszek i o mały włos nie doszło do otwartej wojny domowej.
Konflikt jest nierozwiązany do dziś, ale Wspólnota Rozwoju Afryki Południowej (której Magadaskar jest członkiem) wymogła na Rajoelinie, żeby jeszcze w tym roku odbyły się wybory prezydenckie, które miałyby otworzyć drogę do porozumienia. Opozycja sprzeciwia się jednak takim planom, dopóki poprzednia głowa państwa nie dostanie zezwolenia na powrót (obecne władze się na to nie zgadzają).

Dział Zagraniczny będzie obie sprawy śledził.

2. Gansta raparmalent

Tymczasem w Kenii trwa nieco luźniejszy spór polityczny. Gidion Mbuvi ma 35 lat, jest posłem do parlamentu i ma kolorową przeszłość.
Znany bardziej jako Mike Sonko (Sonko to w kiswahili osoba, która ostentacyjnie obnosi się ze swoim bogactwem, coś pomiędzy szpanerem, nowobogackim i burżujem), był wielokrotnie oskarżany o udział w przestępczości zorganizowanej, handel narkotykami, wymuszenia i fałszerstwa dokumentów. Przesiedział nawet dwa miesiące w więzieniu Shimo la Tewa w Mombasie i wyszedł w bardzo niejasnych okolicznościach (media sugerują, że po prostu przekupił władze aresztu). Poza tym wszystkim, Gidion vel Mike, ma jedną pasję: rap. I to w wydaniu na bogato. Lubi się więc pokazywać w wielkich samochodach z jeszcze większymi felgami, nosi ciuchy jakby hurtem sprowadzone z dystrybucji Wielkie Joł, a z domu nie wychodzi bez kolorowej czapki i drogiej biżuterii. Co ostatnio rozzłościło innych posłów.
We wtorek Mbuvi pojawił się w parlamenci ubrany co prawda w elegancki garnitur, ale do tego dorzucił kolczyk z diamentami. Za co wicemarszałek Farah Maalim wyrzucił go z obrad.
– Nigdy w historii tej izby nie widziałem członka parlamentu, który jest mężczyzną i nosi kolczyki. To obraża honor tego budynku i godność innych posłów! – grzmiał polityk.
Tymczasem Sonko się nie przejmuje i mówi, że będzie walczył o zmianę regulaminu.
– Reprezentuję młodzież, która na mnie głosowała i to jest nasz czas. Starcy za długo już rządzą Kenią! – wypalił do kamer.
W lokalnych gazetach można przeczytać głosy poparcia od wielu czytelników. A jeszcze inni dodają, że w znanej z ogromnej korupcji kenijskiej polityce, mówienie o “godności posłów” jest lekkim nadużyciem.

Kenijski Palikot wie, co to dobry bałns (Fot. AFP)

3. Tanie loty PeEl

Międzynarodowa Rada Kontroli Narkotyków działająca w ramach ONZ wypuściła w tym tygodniu raport, w którym ubolewa, że do USA trafia heroina w coraz czystszej postaci. Nie no, racja: lepiej, żeby była pół na pół z przemielonymi śmieciami, prawda? Na złość im, narkomanom!
A, no i dowiadujemy się też, że kokaina jest coraz łatwiej dostępna w Chile, Argentynie i Urugwaju. Dział Zagraniczny nic nie sugeruje, ale niedługo warto zacząć planować wakacje.

4. Sto lat. Znaczy, następnych sto

W czwartek Claude Choules obchodził w Australii swoje 110 urodziny. Kim jest pan Choules, że powinno nas to obchodzić? Ostatnim żyjącym weteranem I Wojny Światowej. Tak, pierwszej. Claude uczestniczył w niej jeszcze jako nastolatek: werbownikom podał fałszywą datę urodzenia, żeby móc się zaciągnąć do marynarki. Rzeczywistość wybiła mu jednak z głowy młodzieńcze wyobrażenia o męstwie, bohaterstwie i podobnych pierdołach – według rodziny, okropieństwa jakie widział na wojnie, zrobiły z niego pacyfistę.
Pytany o to, co jest sekretem długiego życia, Choules odpowiedział: “Oddychanie”.
– Jest ślepy i głuchy, ale stajemy bardzo blisko i krzyczymy, to wtedy rozumie – powiedział jeo syn Adrian, lat 76.
Dział Zagraniczny życzyłby panu Choulesowi sto lat, no ale… Zamiast tego, w czwartek się po prostu upiliśmy. Na zdrowie!

5. Zobaczyć, czy lata

– Cały kraj jest przeciw mnie, a to przecież niesprawiedliwe! – zawodzi przed kamerami Luis Moreno.
Faktycznie, pół Panamy zasadza się na piłkarza klubu Deportivo Pereira, bo w meczu z Junior Barranquilla zrobił to:

– Kopnąłem ją tylko, żeby zobaczyć, czy może latać! – tłumaczył się jeszcze sportowiec. Okazało się, że nie mogła: zmarła tego samego dnia, mimo interwencji weterynatrza. Idiocie poza dyskwalifikacją, grozi też trzymiesięczna odsiadka.

6. Spódnice zamiast mundurów

No i skoro zaczęliśmy od niby-zamachów stanu, to skończmy na czymś w podobie. Zobaczmy mianowicie, jak rządząca Birmą junta próbuje się zabezpieczyć na wypadek, gdyby rewolucyjne uniesienie z państw arabskich przeniosło się do Azji.
Otóż generałowie, na czele z kapitanem drużyny Than Shwe, pojawili się w telewizji ubrani w… kobiece spódnice. Czemu? Nikt nie wie na pewno, bo birmańska junta ma taką paranoję, że nigdy żadnych swoich posunięć nie tłumaczy. Ale popularna plotka głosi, że astrologowie przepowiedzieli generałom, że krajem będzie rządzić kobieta. Chodzi oczywiście o Aung San Suu Kyi (jak ktoś nie wie, to niech sobie sprawdzi na Wikipedii). No więc wojskowi postanowili uprzedzić wypadki.
Tak, to może brzmieć jak rojenia po grzybach, ale akurat władze Birmy są znane z takich akcji. Głowny macher Than Shwe tak bardzo ufa temu, co nagadają mu astrologowie, że w przeszłości między innymi zastąpił banknoty o nominałach 100 kiatów, takimi o nominałach 90 kiatów (bo są szczęśliwsze, proca!), oraz przeniósł stolicę z Rangunu do jakiejś dziury w środku dżungli, bo tak ponoć chciały gwiazdy. Mało tego, kiedy w 2007 roku reżim brutalnie zdusił rewolucję, której przewodzili buddyjscy mnisi, szefowie opozycji apelowali do mieszkańców kraju, żeby masowo wysyłali władzom kobiece majtki, bo ponoć generałowie są przekonani, że fizyczny kontakt z nimi pozbawi ich szczęścia.
Dział Zagraniczny podejrzewa, że Than Shwe i koledzy po prostu czytali raport ONZ o taniej kokainie w Urugwaju dużo przed jego oficjalną publikacją i już dawno podbili tam na wakacje.

No. Ale polskiego czytelnika to nie interesuje.